متاسفانه تا کنون و برخلاف
بسیاری از ایلات هُموِلاتی دیگر، حتی پژوهش کوچکی در مورد ایل موسیوند صورت
نگرفته است. پراکندگی بسیار ایل میتواند دلیل این کوتاهی و کمبود باشد.
در مورد ایل در لغتنامه دهخدا چنین آمده است:
«نام طایفه ای از شعب ایل دلفان میباشد و در انتهای خاک خاوه سکونت دارند و عدۀ آنها بالغ بر 2500 خانوار است».
البته اطلاعات دهخدا در رابطه با جمعیت ایل، مربوط به بیش از هفتاد سال پیش میباشد.
اطلاعات اولیه و اساسی مربوط به ایل را میتوان بدین شکل خلاصه کرد:
- ایل موسیوند از ایلات لُر در قسمت «پیشکوه» میباشد.
- ایل موسیوند از شعبات ایل بزرگ دِلفان است.
- زبان اصلی ایل، لَکی
است و ایل در اصل لک زبان است اما به تدریج و در اثر پراکندگی جغرافیایی به
گویشهای مختلفی لُری از قبیل مینجایی (خرم آباد-پلدختر)، سیلاخوری،
ثَلاثی (نهاوند-ملایر-تویسرکان- بروجرد- کنگاور-شازند-خُنداب (شَرّاء)) و
حتی لری بختیاری تکلم میکنند.
- مرکز اصلی تمام موسیوندها، شمال غرب «استان» لرستان کنونی و منطقۀ موسوم به «خاوه» است.
سلام خدمت شما سروران عزیز و گرامی ایل موسیوند در انتهای خاک خاوه یعنی روستای چشمه خانی (می سی ون )ساکن بوده ودر اتحاد بین لک و لر به سرکردگی کریم خان زند نقش بلرزی را ایفا نموده اند وبه علل سیاسی عده زیادی از آنان به استان های همجوار و شهرهای اطراف تعبید یا کوچ نموده اند اجداد ما از پیشکوه به منطقه فلک الدین خاوه مهاجرت نموده وجدموسیوندها در اصل میرویس (سلطان ویس )بوده که به خاک خاوه مهاجرت نمودند و افراد با نفوذ وخوانین آنان چراغ خان فلک الدین ریس طایفه موسیوند خاوه که همراه برادران خود حاجی خان ،وآزادخان و بهرام خان فرزند ارشد چراغ خان و سردار در عصر خود به مبارزه با والیان و حاکمان هم عصر خود برخاسته و اجازه نمی دهند خاک خاوه مورد تجاوز نتاخت وتاز آنان قرار گیرد جا دارد درود بفرستیم بر روح تمامی دلاوران وآزادیخواهانی که جانانه تا پای جان از رعیت و مردم منطقه دفاع نموده اند و اجازه آزار و اذیت مردم منطقه را به حاکمان زورگویان خود باخته را ندادند بدرود (مسعود چراغی )